Bối cảnh và vai trò của Trường Đại học Nha Trang trong quy hoạch giáo dục đại học
Quyết định số 452/QĐ-TTg xác định mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ hình thành 4 trung tâm giáo dục đại học lớn tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ, gắn với nghiên cứu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng. Bên cạnh đó, các đại học vùng như Đại học Thái Nguyên, Đại học Vinh, Đại học Nha Trang, Đại học Tây Nguyên và Đại học Cần Thơ được xác định là những hạt nhân quan trọng trong mạng lưới giáo dục đại học, với sứ mệnh dẫn dắt đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và nghiên cứu khoa học phục vụ phát triển vùng. Đối với Trường Đại học Nha Trang, việc được quy hoạch nâng cấp thành đại học vùng không chỉ là sự ghi nhận năng lực hiện có mà còn là kỳ vọng lớn lao trong việc đóng góp vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Nam Trung Bộ, đặc biệt là tỉnh Khánh Hòa.
Trường Đại học Nha Trang, với bề dày lịch sử hơn 65 năm (từ năm 1959), đã khẳng định vai trò trung tâm đào tạo và nghiên cứu tại khu vực. Hiện tại, Trường có quy mô đào tạo hơn 15.000 sinh viên đại học, hơn 520 học viên thạc sĩ và 45 nghiên cứu sinh tiến sĩ, với 60 ngành/chuyên ngành đại học, 16 ngành thạc sĩ và 8 ngành tiến sĩ. Thế mạnh của Trường tập trung vào các ngành như nuôi trồng thủy sản, công nghệ chế biến thủy sản, kinh tế biển, kỹ thuật cơ khí, và du lịch – những lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược đối với khu vực Nam Trung Bộ nói chung và Khánh Hòa nói riêng, một địa phương đang hướng tới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030 và trung tâm kinh tế biển quốc tế.
Với vị trí địa lý tại Nha Trang – trung tâm kinh tế, du lịch và thủy sản của tỉnh Khánh Hòa, Trường đã xây dựng được thế mạnh trong đào tạo,nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ trên các lĩnh vực như khoa học thủy sản, kỹ thuật công nghệ, kinh tế biển và du lịch. Quyết định nâng cấp thành đại học vùng đặt Trường Đại học Nha Trang vào một vị trí chiến lược, không chỉ phục vụ tỉnh Khánh Hòa mà còn mở rộng ảnh hưởng đến các tỉnh lân cận như Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận và các tỉnh ở khu vực Tây Nguyên.
Định hướng phát triển theo Quyết định 452/QĐ-TTg và Nghị quyết 09-NQ/TW
Theo Quyết định 452/QĐ-TTg, các đại học vùng được yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo, mở rộng quy mô (đặc biệt là đào tạo sau đại học), và đẩy mạnh nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực trọng điểm của vùng. Đối với Trường Đại học Nha Trang, các ngành mũi nhọn cần tập trung bao gồm khoa học thủy sản, kỹ thuật công nghệ, du lịch, và các ngành liên quan đến kinh tế biển – những lĩnh vực phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xanh và bền vững của tỉnh Khánh Hòa, như đã nêu trong Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị. Nghị quyết này nhấn mạnh việc xây dựng Khánh Hòa thành trung tâm kinh tế biển, du lịch quốc tế, và logistics, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
Quy hoạch đặt mục tiêu đến năm 2030, quy mô giáo dục đại học đạt trên 3 triệu người học, với tỷ lệ 260 sinh viên và 23 học viên sau đại học trên một vạn dân. Đối với Trường Đại học Nha Trang, Đề án “Đầu tư nâng cấp Trường Đại học Nha Trang trở thành Trường Đại học vùng” đề xuất nâng quy mô đào tạo lên 20.000-25.000 người học, bao gồm sinh viên, học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh. Để đạt được điều này, Trường cần mở mới thêm ít nhất 6 ngành đại học, 10 ngành thạc sĩ và 4 ngành tiến sĩ, tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm như khoa học thủy sản, kỹ thuật công nghệ, và du lịch.
Hiện nay, đội ngũ giảng viên của trường gồm 450 người, với hơn 40% có trình độ tiến sĩ hoặc chức danh giáo sư, phó giáo sư – một nền tảng vững chắc để phát triển đào tạo sau đại học. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu của một đại học vùng, Trường cần đẩy nhanh kế hoạch phát triển giảng viên có trình độ sau đại học, phấn đấu đạt ít nhất 50% giảng viên trình độ tiến sĩ vào năm 2030. Việc tăng cường hợp tác quốc tế, gửi giảng viên tham gia các chương trình đào tạo tại các nước phát triển cũng là giải pháp cần thiết để nâng cao năng lực giảng dạy và nghiên cứu.
- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ
Vai trò của đại học vùng không chỉ dừng ở đào tạo mà còn là trung tâm nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển vùng. Trường Đại học Nha Trang đã có những thành tựu đáng kể trong nghiên cứu thủy sản, với 608 bài báo quốc tế, 8 bằng sáng chế, và 41 hợp đồng chuyển giao công nghệ trong 5 năm qua. Với lợi thế về ngành thủy sản và kinh tế biển, Trường Đại học Nha Trang có thể tập trung vào các dự án nghiên cứu liên quan đến nuôi trồng thủy sản bền vững, công nghệ chế biến hải sản, và bảo tồn tài nguyên biển. Ngoài ra, trong bối cảnh Khánh Hòa hướng tới trở thành trung tâm du lịch quốc tế, Trường cần đầu tư vào nghiên cứu các mô hình du lịch thông minh, du lịch xanh, và quản lý tài nguyên du lịch. Những nghiên cứu này không chỉ nâng cao uy tín học thuật của Trường mà còn tạo ra giá trị thực tiễn, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
- Mở rộng quy mô và cơ sở vật chất
Quyết định 452/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu 100% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn về diện tích đất và sàn xây dựng vào năm 2030. Hiện tại, Trường Đại học Nha Trang đang đối mặt với hạn chế về cơ sở vật chất so với nhu cầu phát triển của một đại học vùng. Cuộc họp ngày 21/11/2024 với UBND tỉnh Khánh Hòa là cơ hội để Trường đề xuất kế hoạch đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, bao gồm xây dựng thêm phòng thí nghiệm hiện đại, thư viện số, và khu ký túc xá cho sinh viên. Sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc cấp đất và huy động nguồn lực đầu tư sẽ là yếu tố then chốt để Trường thực hiện thành công vai trò của mình.
- Liên kết vùng và vai trò hạt nhân trong mạng lưới giáo dục
Là đại học vùng, Trường Đại học Nha Trang cần xây dựng mạng lưới liên kết với các trường đại học, cao đẳng và cơ sở giáo dục khác trong khu vực Nam Trung Bộ, từ đó hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và chuyển giao công nghệ. Vai trò hạt nhân này không chỉ khẳng định vị thế của Trường mà còn góp phần giảm thiểu chênh lệch về chất lượng giáo dục giữa các địa phương trong vùng.
Kết luận
Việc Trường Đại học Nha Trang được quy hoạch thành đại học vùng trong Quyết định 452/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là cơ hội lớn để khẳng định vai trò của Trường trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Với sự hỗ trợ từ Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỉnh Khánh Hòa, và nỗ lực nội tại, Trường có thể trở thành một trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học hàng đầu khu vực Nam Trung Bộ, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy kinh tế vùng. Tuy nhiên, để hiện thực hóa định hướng này, Trường cần một chiến lược rõ ràng, sự đầu tư đồng bộ, và tinh thần đổi mới mạnh mẽ. Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, Trường Đại học Nha Trang không chỉ đáp ứng kỳ vọng của địa phương mà còn phải vươn tầm khu vực, khẳng định vị thế trên bản đồ giáo dục quốc tế.
