Cách đây 79 năm, ngày 23/10/1945, quân và dân Nha Trang - Khánh Hòa đồng loạt tấn công địch tại nhiều vị trí trong thị xã Nha Trang, mở màn cho 101 ngày đêm chiến đấu anh dũng, kiên cường nhằm vây chặt giặc Pháp tại Nha Trang, tạo thời cơ quý báu cho toàn tỉnh, khu vực Nam Trung Bộ và cả nước tranh thủ củng cố xây dựng thực lực về mọi mặt để sẵn sàng bước vào cuộc kháng chiến lâu dài.
Đúng 3 giờ sáng ngày 23/10/1945, Ban Chỉ huy Mặt trận Nha Trang - Khánh Hòa phát lệnh tấn công địch trên toàn mặt trận, mở đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Khánh Hòa. Một loạt các vị trí quân địch trong thị xã như: Khu nhà ga Nha Trang, nhà đèn (Sở điện lực), Sở thuộc (Viện Pasteur), khu Bình Tân… bị lực lượng của ta nổ súng tấn công mãnh liệt, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Tại khu vực nhà ga, sau vài phút nổ súng ta đã làm chủ trận địa, tiêu diệt toàn bộ quân địch, thu được nhiều vũ khí và trang bị.
Thực hiện đúng kế hoạch của Ban Chỉ huy, sau cuộc tiến công đồng loạt tiêu hao địch, quân ta rút về tuyến sau củng cố tổ chức và khẩn trương lập phòng tuyến, tiếp tục bao vây quân địch. Phòng tuyến đầu tiên được hình thành là phòng tuyến Chợ Mới - Bờrôten. Trong vòng một tháng, các lực lượng của ta trên phòng tuyến đã chiến đấu kiên cường, đánh lui tất cả các cuộc phản kích mở vây của quân Pháp. Các lực lượng tự vệ nội thị phối hợp chiến đấu, liên tiếp tổ chức những đợt tấn công chớp nhoáng vào các vị trí trọng yếu của quân Pháp gây cho chúng một số thiệt hại về sinh lực và phương tiện chiến tranh. Trong 2 ngày 22 và 23-11, quân Pháp tung lực lượng lớn có trọng pháo yểm trợ tấn công phòng tuyến Chợ Mới - Bờrôten. Toàn bộ lực lượng của ta lui về phía sau lập phòng tuyến mới: Phòng tuyến Cây Da - Quán Giếng, cách Nha Trang 6km về phía tây tiếp tục cuộc bao vây giặc Pháp.
Với biết bao khó khăn của những ngày đầu kháng chiến, quân và dân ta đã bám trụ vững chắc suốt 101 ngày đêm trên tuyến lửa. Bao vây, giam chân quân địch trong thị xã, quân dân Nha Trang - Khánh Hòa đã giải quyết tốt nhiệm vụ vừa giữ vững giao thông thông suốt Bắc - Nam, giữ vững đường tiếp tế chi viện từ Trung ương và các tỉnh miền Bắc cho đồng bào, chiến sĩ Nam Bộ đang chiến đấu; tạo được thời cơ quý báu cho toàn tỉnh, khu vực Nam Trung Bộ và cả nước tranh thủ củng cố xây dựng thực lực về mọi mặt để sẵn sàng bước vào cuộc kháng chiến lâu dài.
Cuộc chiến đấu bao vây quân xâm lược Pháp tại Mặt trận Nha Trang - Khánh Hòa đã thể hiện ý chí và lòng yêu nước nồng nàn, khao khát độc lập, tự do của các tầng lớp nhân dân Khánh Hòa. Đây là chiến công hào hùng, biểu hiện sinh động tư tưởng tiến công cách mạng, đường lối chiến tranh Nhân dân, tinh thần đoàn kết, hợp đồng chiến đấu giữa các đơn vị Trung ương chi viện với các lực lượng địa phương, giữa quân và dân ta.
Kỷ niệm 79 năm Ngày Nha Trang - Khánh Hòa kháng chiến (23/10/1945 -23/10/2024), là dịp để chúng ta tiếp tục nhận thức sâu sắc hơn về những trang sử hào hùng của dân tộc, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Khánh Hòa trong lịch sử đấu tranh, xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Âm hưởng hào hùng của sự kiện lịch sử Nha Trang - Khánh Hòa kháng chiến (23/10/1945) luôn là niềm tự hào, là niềm tin, động lực thôi thúc để mỗi cán bộ, đảng viên, Nhân dân trong tỉnh chung sức, đồng lòng, phát huy truyền thống yêu nước, bản lĩnh và sức mạnh con người Việt Nam, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thách thức, bứt phá phát triển, hoàn thành thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, các nghị quyết của Trung ương về xây dựng và phát triển Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, quyết tâm xây dựng tỉnh Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, góp phần xây dựng quê hương, đất nước, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.
Ngô Văn An – Phòng CTCT&SV